Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘faiz sebep enflasyon netice’ teziyle savunduğu ‘yeni ekonomik model’, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) son üç ayda verdiği toplam 400 baz puan faiz indirimi kararı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndaki görev değişimiyle ‘resmen hayata geçirildi.’
Atılan adımlar ve hükümet kanadından yapılan açıklamalarla birlikte eylülde 8.30 seviyelerinde olan doların kasımda 13 liranın üzerine yerleşmesiyle, TL’nin üç ayda değer kaybı yüzde 57’yi aştı. Gelişmeler pek çok zammı beraberinde getirirken, hayat pahalılığı her alanda kendini daha fazla hissettirir oldu.
Bugün, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kasım ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini yayımladı. Tüketici fiyatları kasımda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21,31 arttı. Aylık artışsa yüzde 3.51 olarak belirlendi.
Üretici enflasyonundaki artış ivmesi de devam etti. Buna göre üretici fiyat endeksi Kasım’da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 54,62 arttı. Aylık bazda artış ise yüzde 9,99 oldu.
Bu rakamların ardından tüketici fiyat endeksiyle üretici fiyat endekslerindeki yıllık artış hızları arasındaki fark da rekor seviyeye yükseldi.
EN ÇOK HANGİ GRUPLARDA ARTIŞ YAŞANDI?
Kasım ayında aylık artışın en fazla yaşandığı gruplar; yüzde 6,31 ile ulaştırma, yüzde 5,36 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 4,10 ile lokanta ve oteller olarak açıklandı.
Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 28,90 ile lokanta ve oteller, yüzde 27,11 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 25,14 ile ev eşyası oldu.
ÖNCÜ GÖSTERGELER YÜKSELİŞE İŞARET ETMİŞTİ
Enflasyon açısından öncü gösterge olarak değerlendirilen İstanbul Ticaret Odası (İTO) perakende ve toptan fiyat endeksleri ile Türk-İş gıda fiyatları endeksi kasım ayında yükselişe işaret etmişti. İTO verilerine göre perakende fiyatlardaki artış hızı 18 yılın zirvesine çıkmıştı.
İstanbul’da perakende fiyatlar kasımda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24,05 artış kaydetti. Aylık bazda artış yüzde 4,71 oldu.
Üretici fiyatları açısından öncü göstergelerden biri olan toptan eşya fiyat endeksi ise Kasım’da yıllık yüzde 34,08 arttı. Aylık bazda artış ise yüzde 6,77 olarak kaydedildi.
Türk-İş gıda endeksinde de rekor artış kaydedilmişti. Türk-İş’in verilerine göre Ankara’da gıda fiyatları Kasım’da aylık yüzde 3,18, yıllık yüzde 26,82 arttı.
EKONOMİSTLERİN YORUMLARI: ‘TÜİK YAPMIŞ YİNE YAPACAĞINI’
Verilerin yayınlanmasının ardından ekonomistler, sosyal medya hesaplarında değerlendirmelerde bulundu.
Mustafa Sönmez, “TÜİK, yine yapmış yapacağını. TÜFE hesaplamada en önemli yeri tutan kirada aylık artışı %1,5 göstermiş, Su, elektrik,doğulgazda artış %0, Sigarada 0. Dizel otomobilde %12, benzinlide %6. Neden kasım aylık TÜFE %3,5 çıktı, buradan anlayın” dedi.
‘HANİ FAİZ ENFLASYONUN SEBEBİYDİ? GEÇİNİZ’
Prof. Dr. Özgür Demirtaş’sa yeni ekonomik modele dikkati çekerek “Hani faiz enflasyonun sebebiydi? Hani faiz inince enflasyon iniyordu? Geçiniz” dedi.
Yeni ekonomik modelde cari dengenin sağlanmasıyla enflasyonun düşeceğine inanılıyor. Ayrıca değersizleşen TL’nin ihracatı destekleyeceği, düşük faiz ortamının da yatırımları yukarı taşıyarak istihdamı artıracağı savunuluyor.
Ancak ekonomistler söz konusu modelin altını ‘bilimsel gerçekliliklerle’ doldurmakta zorlanıyor.
YABANCILARIN ENFLASYON BEKLENTİLERİ YUKARI YÖNLÜ
Gevşek para politikası tercihi ve petrol fiyatlarındaki artış TÜFE beklentilerinin yukarı yönlü hareketine sebep oluyor.
MUFG Bank EM Araştırma Müdürü Ehsan Khoman bozulan fiyatlamalar, enflasyonun yüksek trendi ve zayıf liranın TCMB’nin öngördüğü enflasyon tahmin patikasından daha zorlu bir enflasyon görünümüne işaret ettiğini söyledi.
Coex Partners Stratejisti Henrik Gullberg’e göre mevcut durumu tersine çevirecek tek şey “agresif” bir faiz artışı yapılması ve enflasyonun aşağı yönlü patikaya girene kadar sıkı para politikası uygulanması.
Gullberg “Ancak bunu yaparak daha zayıf iç talebi ve böylece daha düşük bir büyümeyi kabul etmeniz gerekir. Şu aşamada bunun tolere edilmesi mümkün gözükmüyor” değerlendirmesini yaptı.
