Rusya’nın 1864’te Kafkasya’dan Osmanlı topraklarına sürdüğü Çerkeslerin torunları sandıklarda saklanan anıları gün yüzüne çıkartıp sergiye taşıdı. Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı ve Kafkas Dernekleri Federasyonu’nun (KAFFED) yürüttüğü proje çerçevesinde derlenen fotoğraflar “Sandıktaki Anılar” ismiyle sergiye çıkarıldı.
Beyoğlu’ndaki Karşı Sanat’ta 28 Ekimde açılan sergi 4 Kasım’a kadar açık kalacak. Koordinatörlüğünü Ayşen Dağıstanlı, sanat yönetmenliğini Denef Huvaj’ın üstlendiği projede Canper Erdem, Elif Tokgöz, Fatih Ekim, Fatma Güney, Mirac Albek Hızlıok ve KAFFED temsilcisi Tuğçe Edizgil yer aldı.
İlk aşamada İstanbul’da yaşayan Çerkes büyüklerinin anıları ve fotoğraf arşivleri derlendi. Proje diğer bölgelerle köy köy gezilerek devam ettirilecek. Serginin amacı toplumsal hafızanın korunması ve geleceğe aktarılması olarak açıklandı.
KAFFED Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ümit Dinçer serginin açılış konuşmasında “Bizim için çok kıymetli olan bir kültürümüz var ve bu kültürün öğeleri şu ya da bu sebeple elimizden kayıp gidiyor, unutuluyor, bir köşede kalıyor. Yeni ürünler ortaya konulmuyor. Şimdi hal böyle olunca biz de değerlerimizi bir ortaya koyalım, sandıkları bir açalım dedik. İstanbul’da çok kıymetli bir sandığın olduğunu gördük. Bu sandığı açalım çünkü hepimiz biliyoruz ki annelerimizin, babaannelerimizin, teyzelerimizin sandığında çok fazla şey var” dedi.
Kolay gibi gözüken projenin zorluklarına değinerek emeği geçenlere tek tek teşekkür eden Dinçer “Arkadaşlarımız sandıkların açılmasına vesile oldu. Güzel şeyler çıktı, çıkan şeyler bizi şaşırttı doğrusu. Bunu tek seferde sizinle buluşturamayacağımıza karar verdik. Bugün sandığın kilidini açıyoruz, inşallah çok farklı ve güzel şeyler çıkacak. Hiçbir şeyin unutulup gitmemesi için elimizden geleni çabayı sarf etmeye devam edeceğiz” diye konuştu.
Dinçer bu tür projeler için gençlere güvenerek onlara destek vermenin önemini de vurguladı: “En büyük motivasyonumuz genç arkadaşlar, genç kadınlar bu projenin çok önemli bir ayağını oluşturdular ve hepsine müteşekkirim. Biz toplum olarak onlara güvenmediğimiz sürece, onlara destek vermediğimiz sürece az önce söylediğimiz korkutucu sona varacağız. Dolayısıyla biz elimizden geleni yapmaya, arkadaşlar da en iyisini ortaya koymaya devam edecek. Anahtarı aldık, yeni açtık sandığı, bundan sonra derinlerinde neler var onları hep birlikte izleyeceğiz.”
Ayşen Dağıstanlı ise sergiye koydukları bir fotoğraf albümün kendilerine ilham verdiğini, bunu Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı’ndan getirdiklerini, vakfın farklı etkinliklerine katılan insanların bu fotoğrafların çekildiği zamana gidip anılarını paylaştığını, zamana yayılmış bir heyecanı derli toplu bir projeyle geleceğe aktarmak istediklerini söyledi. Dağıstanlı “Aramızda bazı büyüklerimiz var; onları ‘hafızanın muhafızı’ olarak tanımlıyorum. Bu anıları onlar kuruyor. Bu çocuklar da bu anıların muhafızları oldu” dedi.
Dağıstanlı sandıkları açmanın, insanların geçmişine uzanmanın, bazen özeline girmenin ve fotoğraflardaki isimleri, zaman ve mekanları belirlemenin öngörülenden çok fazla zorluklar içerdiğini, defalarca insanları aramak ve rahatsız etmek durumunda kaldıklarını ama bütün bu sürecin çok heyecan verici sonuçlar çıkardığını anlattı. Dağıstanlı ulaşılan eserler ve hikayeler üzerinde sergilerin yanı sıra belgesel ve film projeleri ya da akademik çalışmalar yapılabileceğini, burada herkesin ilham alabileceği şeyler olduğunu vurguladı.
Denef Huvaj ise sergi ve çalışmalar hakkında bilgi verirken projenin devamı için başka sandıklara ulaşmaları gerektiğini, bunun için serginin girişinde bir defter bıraktıklarını, açılmamış sandığı olanların isim ve iletişim bilgilerini oraya yazmalarını rica ederek “Biz sizi bulacağız, sandıklarınızdaki anılara ulaşacağız” dedi.
Serginin açılışına ‘hafızanın muhafızı’ olan Çerkes ileri gelenleri, Şamil Kültür ve Eğitim Vakfı’ndan Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Gül, Kafkas Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Veysel Arıkan, İstanbul Kafkas Kültür Derneği, KAFFED adına Genel Başkan Yardımcısı Yasemin Oral, Yönetim Kurulu Üyeleri Feriha Kankoç, Nezihe Kayaoğlu, Tülin Özgül, Furkan Soyupak ve Özen Atçı’nın yanı sıra Çerkes sivil toplumunun temsilcileri ve öğrenci inisiyatifleri olarak YILDIZ-KAF, İÜKAF ve BOĞAZİÇİ-KAF üyeleri katıldı.
