Çarşamba, Ocak 17, 2024

Nureddin Nebati’nin şirketi, Türkiye’nin çöktüğü 2001 krizinde büyümüş!

Cumhuriyet yazarı Barış Terkoğlu, tartışmaların odağındaki Nureddin Nebati’nin iş hayatını mercek altına aldı.

Terkoğlu, “Doktora tezinde Kemalizmi “Batıya öykünen elitist” diye eleştiren Nebati, iş paraya geldiğinde “Batı’ya öykünen elitist” olmuş! Kavruk Anadolu çocukları yerine Avrupalı çocuk modelleri seçmiş.” değerlendirmesini yaptığı bugünkü köşesinde, “Cumhurbaşkanı’nın “fiyatları indirin” dediği günlerde, Nebati’nin dükkânı cebinde parası olana hitap ediyor: Kız çocuk kot pantolonu 579 lira, erkek çocuk ceketi 999 lira, kız çocuk montu 1259 lira, erkek çocuk eşofman üstü 829 lira…” diye yazdı.

Etiketlerin saat başı arttığı kur etkisini bizzat Erdoğan’ın yarattığını kaydeden Terkoğlu, “Dövizin uçup gitmesini, Türk Lirası’nın değersizleşmesini Erdoğan istiyor. İşte buna “Nebati modelinin yansıması” diyoruz.” ifadelerini kullandı.

Terkoğlu, yazısını şöyle sürdürdü:

Nurettin Nebati, ekonomist değil. Ekonomiye ilgisi patronluğundan. 6 Mart 2006 tarihli Yeni Şafak gazetesi onun hikâyesini “Urfalı ağanın çocukları mağazacılıkta büyüyor” başlığıyla duyurmuş.

“Ürettiğimiz pamuk dışında tekstille hiçbir ilgimiz yoktu” diyen Nebati, tekstile 1996’da iplik ticaretiyle girmiş. Ardından fason üretime başlamış. Şimdilerde 2001 krizi yeniden konuşuluyor ya. Aslında Türkiye’nin çöktüğü kriz, kendisinin anlattığına göre Nebati’ye yaramış: “Belki de o kriz olmasaydı, bizim mağazacılığa girme şansımız olmayacaktı. Çünkü alışveriş merkezlerinde çok ciddi şekilde mağaza boşalıyordu. (…) 2000 yılında fason üretim yaptığımız Akmerkez’de mağazası olan bir hanımefendinin işleri kötüye gittiği için mağazaya ortak olarak girdik ve mağazacılığa başladık.”

O mağazalarda Nebati; Baby Graziella, Enrico Coveri, Mariella Burani, Betsy, Prosperine gibi lüks İtalyan markalarını satıyor. Mağazasından halkın alışveriş yapamayacağını biliyor. İthal mallar parası olanlar için.

Öte yandan…

VERSACE’YE ÖYKÜNEN NEBATİ

Nebati modelinin kriz sevmesinin ikinci bir nedeni var. Tekstilde ucuz emek sayesinde ihracat yapan Fasoncu Nebati, bu nedenle “Döviz artsın, emek ucuzlasın” istiyor. Döviz arttıkça, saatlik asgari ücret 1 dolara yaklaştıkça Nebati’nin ürünleri yurtdışına kolay satılıyor. Bangladeş’e, Pakistan’a rakip oluyor. Batı’ya öykünmüş Nebati’nin kendi markaları olan Riccione, Nebbati, Cioccolata’yı düşük ücretli Türk emekçiler üretiyor, Batılı çocuklar giyiyor.

Cumhurbaşkanı, 19 yıldır ülkeyi kendisi yönetmiyormuş gibi, seçim yaklaşırken son hamlesini yapıp çıkışını devrim gibi duyurdu ya… Bizim Maoculardan yandaş olanları tavlayacak şekilde, “Çin böyle büyümüş, biz pazara daha yakınız, onlardan daha avantajlıyız” dedi ya…

Yanlış anlaşılmasın, taklit edilen Çin’in planlı kalkınma hamleleri ya da yüksek teknolojisi değil. “Çin” denilince, Nebati modeli ucuz işçiliği, Türk emekçisinin parmaklarını “pazara daha yakınız” dediği Batı’ya düşük fiyatla pazarlamayı anlıyor.

Nitekim 2006 yılındaki Yeni Şafak röportajında, Nurettin Nebati’nin ortağı ve kardeşi Seyid Nebati, Çin’i neden sevdiğini şöyle anlatıyor: “İşçi fabrikada yatıp kalkıyor, maliyeti toplam 60 dolar civarında. İtalyanlarla beraber ürünlerimizin bir kısmını ileride Çin’de üretmeyi düşünüyoruz. Pekin’de mağaza açmak, hatta Versace’nin yaptığı gibi Çin’den 5 dolara alıp 150 dolara satmak gibi hayallerim var.”

15 yıl önce Türk işçisinin pahalılığından şikâyet ediyor Seyid Nebati: “Net 550 YTL maaş verdiğim her çalışan, toplamda bana 1000 dolara mal oluyor. (…) Tutturmuşlar üretim. Ben gidip Çin’de de üretebilirim.”

Bugün tam da istediği gibi asgari ücret net 200 dolar civarına düştü. Türk işçisi, Pekin’deki emekçiden daha ucuza geldi.

Çok Okunanlar

İlginizi Çekebilir