Sokaklar durup dururken dolmaz. Bangladeş’te olan da tam olarak budur.
Bir öğrenci liderinin ölümü, bardağı taşıran son damla oldu. Ama mesele o ölümle başlayıp bitmedi. O olay, uzun süredir bastırılan bir gerçeği görünür kıldı. Toplumun altına süpürülen sorunlar, bir anda herkesin gözü önüne düştü.
Bangladeş’te gençlik yıllardır aynı çıkmazın içinde. Üniversiteye giriyorlar, mezun oluyorlar; ama karşılarında işsizliğin duvarı var. Olan işlerde ise liyakat tartışmalı. Devlet kadrolarında uygulanan kota sistemi, özellikle gençler arasında derin bir adaletsizlik duygusu yaratıyor. “Emek veriyoruz ama karşılığını alamıyoruz” düşüncesi artık münferit bir şikâyet değil, yaygın bir ruh hâli. Bu tablo yalnızca ekonomik bir kriz değildir; geleceğe dair umudun yitirilmesidir.
Polis şiddeti iddiaları da yeni değil. Keyfi gözaltılar, sert müdahaleler, protesto hakkına yönelik baskılar uzun süredir dile getiriliyordu. Ancak bu eleştiriler yıllarca duymazdan gelindi. Ta ki bir öğrencinin ölümü, her şeyi inkâr edilemez biçimde toplumun önüne koyana kadar.
Medya binalarının hedef alınması ise öfkenin geldiği noktayı gösteriyor. Bu, basın özgürlüğü açısından son derece tehlikeli bir tablo. Ama aynı zamanda başka bir gerçeği de işaret ediyor: Toplum, kendisine anlatılanlarla yaşadığı gerçeklik arasındaki uçurumu artık net biçimde görüyor.
Bangladeş’te yaşananların özünde bir güven krizi var. Gençler devlete güvenmiyor, kurumlara güvenmiyor, geleceğe güvenmiyor. Bu güven kaybı, ne sert güvenlik önlemleriyle ne de baskıyla kalıcı biçimde bastırılabilir. Tarih bunun örnekleriyle dolu.
Buradan çıkarılması gereken ders aslında çok açık:
Bir ülkede gençler çalışarak bir yere varamayacağına inanıyorsa, itiraz edenler yalnızca susturuluyorsa, adalet talepleri sürekli erteleniyorsa, orada sorun sokaklarda değil, yönetim anlayışındadır.
Bangladeş’te yaşanan tam olarak budur.
Bu, “uzak bir ülke haberi” değildir.
Bu, görmezden gelinen sorunların nasıl geri döndüğünün kaydıdır.
Ve tarih defalarca şunu göstermiştir:
Soruları bastırabilirsiniz.
Ama sorunun kendisini bastıramazsınız.